Koç Üniversitesi Tıbbi Genetik Anabilim Dalımız, 2015 yılında Prof. Dr. Hülya Kayserili tarafından kuruldu ve onun başkanlığında faaliyetlerini sürdürüyor. Özellikle nadir kalıtsal hastalıkların tanı ve izleminde deneyimli kadromuz nitelikli çalışmalarıyla, genetik disiplininin bilimsel ilerlemesine katkıda bulunarak; hastalara ve ailelerine, meslektaşlara ve topluma tıbbi genetik konusunda güvenilir bilgi sağlamayı amaçlıyor.

Genetik hastalıkların tanı, tedavi ve izleminde ulusal ve uluslararası düzeyde geniş bir işbirliği ağına sahip bölümümüzdeki tanı laboratuvarımızda, yeni nesil genetik tanı yöntemleri kısa sürede ve en güncel standartlarda hastalarımızın hizmetine sunuluyor. Klinik genetik, moleküler genetik ve gelişimsel biyolojinin bir çatı altında toplandığı bölümümüzde, çalışmalarımız multidisipliner bir araştırma metodolojisiyle sürdürülüyor. Vizyonumuzda da belirtildiği üzere bölümümüz, tıbbın gelecekte nasıl uygulanacağını belirleyecek yeniliklere temel oluşturan genetik ve genomik araştırmalar için çekici bir akademik merkez olarak hizmet vermeyi hedefliyor. Tıbbi genetik alanındaki tüm yeni gelişmeleri yakından takip eden uzmanlarımız, bu yeni uygulamaları en kısa sürede hastalarımızın hizmetine sunmak için çalışıyor. Tıbbi Genetik Tanı Merkezimizde hizmetlerimiz arasında özellikle kanser genetiği, gebelik öncesi ve gebelik döneminde genetik danışma ve çocukluk çağı genetik rahatsızlıklar üzerinde yoğun çalışma ve araştırmalar yürütülüyor.



Kanser Genetiği

Kanser genetiği çalışmalarımızla kendisinde, birinci derece yakınlarında ya da akrabalarında belirli kanser türleri olan bireylere yönelik hizmet veriyoruz. Meme, yumurtalık, kalın bağırsak, pankreas, rahim, mide, bazı prostat ve tiroit kanserleri,  bu türler arasında ilk akla gelenler. Özellikle bazı kanser türleri (yumurtalık kanseri, pankreas kanseri, erkek meme kanseri, feokromasitoma, nöroendokrin tümörler) için şu durumların varlığında kansere yatkınlık sendromları açısından genetik risk bir hayli yükseliyor: Kanserin belirli özelliklere sahip olması (triple-negatif meme kanseri, yüksek-dereceli veya metastatik prostat kanseri), genç yaşta tanı almak (50 yaş altı meme ve kalın bağırsak kanseri) hastada ya da akrabalarında birden fazla ya da iki taraflı (meme, böbrek…vb.) kanser görülmesi. Ailesinin aynı kolunda meme/yumurtalık, kalın bağırsak/rahim, sarkom/lösemi/beyin tümörü gibi birbiriyle ilişkilendirilen kanser türleri görülen bireyler de bir diğer risk grubunu oluşturur.
30-45 dakika süren genetik danışma seansında, uzmanlarımız tarafından öncelikle hastalarımızın tıbbi öyküsü dinleniyor, tetkik sonuçları inceleniyor ve detaylı aile öyküsü alınıyor. Bunu takiben hastamız için uygun genetik tetkikler belirleniyor ve bu tetkikler sonucunda elde edilebilecek sonuçların ne anlama geldiği detaylı şekilde paylaşılıyor. Böylece, hastanın genetik testleri yaptırma konusunda bilgilendirilmiş şekilde seçim yapmasını amaçlıyoruz. Genetik tetkikler, bir ailede kansere genetik yatkınlığın saptanmasını, belirli tedavi seçeneklerini, risk altındaki bireylerde erken tanı şansı getiren tarama programlarının uygulanmasını, koruyucu cerrahi seçeneklerinin gündeme gelmesini mümkün kılıyor. Genetik sonuçlar ikinci bir genetik danışma seansında hastalarımızla değerlendiriliyor; izlem, önlemler ve ailedeki diğer riskli bireylerin belirlenmesine yönelik testler açısından kişilere bilgi veriliyor. 
 

Gebelik öncesi ve gebelik döneminde genetik danışma

Prenatal genetik ekibimiz, gebelikte ya da gebelik öncesi (prekonsepsiyonel) dönemde merkezimize başvuran çiftlere genetik danışmanlık hizmeti sunuyor ve genetik tarama ve tanı testlerini planlıyor. 30-45 dakika arası süren genetik danışma görüşmesinde anne-baba adayındaki hastalıklar, aile öyküsü/soy geçmiş ve süregelen gebelikle ilgili bilgi aldıktan sonra uzmanlarımız riskleri değerlendiriyor; ailevi riske göre uygun genetik tarama ve/veya tanı tetkikleri belirleniyor. Testler ve riskler hakkında aile detaylı biçimde bilgilendiriliyor. Ayıca anne karnındaki bebekte anomali saptanan bazı gebeliklerde, hastalar perinatoloji konseyine kabul edilerek, bütüncül olarak değerlendiriliyorlar. İkinci bir genetik danışma seansında test sonuçları iletildikten sonra ailenin gebeliğe ilişkin aydınlatılmış şekilde karar almasını sağlıyoruz. Karara göre uygun izlem şeması uzmanlarımızca belirliyor.

Çocukluk çağında görülen genetik hastalıklar;
  • Doğumsal anomaliler
  • Kronik hastalıklar
  • Duyu kusurları
  • Zekâ geriliği
  • Büyüme-gelişme geriliği

gibi çeşitli durumları içeren geniş bir hastalık grubunu oluşturuyor. Genetik hastalıklardan etkilenmiş bir çocuk, hastalığı babasından, annesinden ya da her ikisinden kalıtmış olabileceği gibi hastalığa neden olan genetik bozukluk ilk defa kendisinde de ortaya çıkabiliyor. Genellikle başka bölümlerde değerlendirildikten sonra genetik hastalık şüphesi ile yönlendirilen, bazen de ailenin kendi başvurusuyla bölümümüze gelen çocuklarda klinik değerlendirmeden sonra genetik tetkikler planlanıyor. İlk klinik değerlendirme seansı, doğum öncesini içeren tıbbi öykü alınması, soy geçmişinin, geçmiş tetkiklerin ve tıbbi kayıtlarının incelenmesi ve detaylı fizik muayeneyi içeriyor ve 1 buçuk saate yakın sürebiliyor. Genetik sonuçlar, aile ile genetik danışmanlarımızca paylaşılıyor. Tanıya göre genetik izlemi, ek tetkikler ve diğer bölümlere konsültasyonlar planlanıp, sonraki gebeliklerdeki risk belirlenerek üremeye ilişkin aileye çeşitli seçenekleri sunulabiliyor.
 

Kas hastalığı konseyleri

Türkiye’de ilk defa Koç Üniversitesi Hastanesi Kas Hastalıkları Merkezi kapsamında haftalık nöroloji - tıbbi genetik konseyleri düzenleyerek, hastamıza özel tanısal algoritmalar belirleniyor.
 

Perinatoloji - Tıbbi genetik hasta başı toplantıları

Multipl ya da majör fetal yapısal anomalilerin saptandığı gebelikler, ‘Perinatoloji - Tıbbi genetik konseylerimizde’ değerlendiriliyor; genetik tetkikler, izlem ve tıbbi tahliye ilgili kararlar bu konseyde tartışılıyor.
 

Multidisipliner tümör konseyleri

Uzmanlarımız, hematoloji, meme, jinekoonkoloji, kolorektal ve diğer tümör konseylernde, gerektiğinde hastalarımızla ilgili genetik sonuçları tartışılarak, kapsamlı tedavi seçeneklerinin oluşturulmasına katkıda bulunuyor.
 

Fasiyoskapulohumeral distrofi moleküler tanısı

Bölümümüz, Türkiye’de Fasiyoskapulohumeral distrofi moleküler tanısının yapıldığı tek merkez. Bu yönde kullanılan Molecular Combing Sistemi laboratuvarımıza 2019’da entegre edildi.
 

İmmünomanyetik hücre ayırma

Multiple myelomda immunomanyetik seperasyon yöntemi kullanılıyor; CD138 sorting gibi güncel yöntemler takip edilerek uygulanıyor.  
 

Zebrabalığı modelleri

Nadir konjenital genetik hastalıkların temelinde yatan patofizyolojik mekanizmaları araştırmak, genotip-fenotip ilişkisini değerlendirmek ve olası terapötik hedefleri belirleyebilmek amacıyla zebra balığı modeli üzerinden yapılacak preklinik araştırmaların yakın zamanda hayata geçirilmesi planlıyoruz.

PBLOK PBLOK
6.Kat 6Kat
08:00 - 17:00 08:00 - 17:00
Pazartesi - Cuma Pazartesi - Cuma

SIK SORULAN SORULAR

Koç Üniversitesi Tıbbi Genetik Anabilim Dalı poliklinik ve laboratuvarları deneyimli çalışanları ve güncel teknolojiye erişimi ile sık ve nadir görülen genetik hastalıklarda tanı, genetik tetkiklerin planlanması, izlem ve genetik danışmaya yönelik bütünlüklü hizmet veriyor. Hizmetlerimiz temel olarak aşağıdaki başlıklar altında incelenebilir.

Gebelik öncesi ve gebelik döneminde genetik danışma:

Riskli gruplar
  • Akraba evliliği yapmış olan çiftler
  • Genetik riskleri iyi tanımlanmış etnik gruplara (ör. Aşkenazim) mensup olan çiftler

Kötü obstetrik öykü
  • Tekrarlayan gebelik kayıpları (2 ya da daha fazla gebelik kaybı ya da ölü doğum öyküsü)
  • Nedeni bilinmeyen yenidoğan ya da süt çocuğu ölümü öyküsü,
  • Doğumsal anomaliler, nörolojik veya metabolik bulgularla kaybedilen çocuk ölüm öyküsü

Genetik hastalıklar açısından yüklü aile öyküsü
  • Anne-baba adaylarında ya da akrabalarda genetik hastalık tanısı ya da şüphesi
  • Anne-baba adayında bilinen genetik hastalık (ör. beta-talasemi, SMA) için mutasyon taşıyıcılığı
  • Anne-baba adayında ya da aile öyküsünde kromozom anomalisi ya da translokasyon taşıyıcılığı
  • Anne-baba adaylarında ya da akrabalarda doğumsal anomali (yarık dudak, fazla parmak, doğumsal kalp anomalisi), sağırlık, görme kaybı, zekâ geriliği, otizm vb. durumların varlığı
  • Aile öyküsünde kalıtsal kanser sendromları, metabolik hastalık, kas hastalığı ya da erişkin yaşın nörolojik hastalıkları açısından pozitif öykü
  • Risk faktörü taşımayan ancak gebelik öncesinde ya da gebelikte genetik riskler ve tetkikler hakkında bilgi edinmek isteyen çiftler

Süregelen gebelikle saptanan risk faktörleri
  • Ileri anne yaşı (35 ve üstü) ve ileri baba yaşı (45 ve üstü)
  • Tarama testlerinde (1. trimester kombine tarama testi, serbest fetal DNA tarama testi vb.) risk artışı olan gebelikler
  • Ultrasonda birden fazla minör belirteç saptanan gebeler (hiperekojen barsak, ekojen intrakardiyak fokus vb.)
  • Ultrason ile anne karnındaki bebekte fetal yapısal anomali (NT artışı, kalpte delik, yarık dudak, fazla parmak, kol ve bacak anomalileri vb.) saptanması

Genetik tarama testleri ve danışma
  • Çocukluk çağının X’e bağlı ve otozomal resesif genetik hastalıkları açısından moleküler tarama

Çocukluk çağının genetik hastalıkları:
  • Doğumsal anomaliler
(Katarakt, yarık damak ve/veya dudak, doğumsal kalp hastalıkları, diyafram hernisi, üreme organı anomalileri, kafatası şeklinde bozukluk, kontraktürler, eksik ya da fazla parmak, kol ve bacak anomalileri, spina bifida, skolyoz vb.)
  • Gelişimsel sorunlar
(Otizm, öğrenme güçlüğü, baş tutma, oturma, yürüme gibi becerilerin kazanılmasında gecikme, konuşmada gecikme gelişimsel becerilerin kaybı, kas gevşekliği, nöbetler, zekâ geriliği vb.)
  • Duysal kusurlar
(Yüksek dereceli kırma kusurları, işitme kaybı, retinal hastalıklar, görme kaybı vb.)
  • Kronik hastalıklar
(Metabolik hastalıklar, kanama bozuklukları, düşük doğum tartısı, büyüme-gelişme geriliği, diyabet, aşırı büyüme, erken yaşlanma, kistik fibroz vb.)
  • Genetik sendrom şüphesi
(Down sendromu, Williams sendromu, Noonan sendromu, Frajil-X sendromu, DiGeorge sendromu, Angelman sendromu, Prader-Willi sendromu vb.)
  • İskelet displazileri
(Akondroplazi, Osteogenezis imperfekta vb.)
  • Çocukluk çağı kanserleri
(Retinoblastom, Wilms tümörü vb.) ve kanser riskinin arttığı nadir dismorfik sendromlar
  • Hematolojik hastalıklar
(Akdeniz anemisi, Orak hücreli anemi, Fanconi anemisi, Diamond-Blackfan anemisi, immün yetmezlikler/bağışıklık sistemi hastalıkları, Hemofili gibi kanama bozuklukları, kalıtsal trombosit bozuklukları)
  • Deri bulguları ile giden hastalıklar
(Birden fazla sütlü kahve rengi leke, açık renk lekeler, kaş, saç ve kirpiklerde azlık ya da yokluk, terleyememe, epidermolizis bülloza, güneşe aşırı hassasiyet, diş ve tırnak anomalileri)


Erişkin yaşın genetik hastalıkları:
Erişkin yaşta başvuran hastaların önemli bir kısmını Nörofibromatozis tip 1, Tuberoz skleroz, Marfan sendromu ya da Ehlers-Danlos sendromu gibi bağ doku hastalıkları, iskelet displazileri, dismorfik sendromlardan ya da kromozom anomalilerinden etkilenmiş erişkin hastalar oluşturmaktadır.

Kanser genetiği:
Kanser genetiği hizmetleri, kendisinde, birinci derece yakınlarında ya da akrabalarında belirli kanser türleri olan bireylere verilmektedir. Bunların başında meme, yumurtalık, kalın bağırsak, pankreas, rahim, mide, bazı prostat ve tiroit kanserleri gelmektedir.

Üreme genetiği:
Adet görememe, erken menopoz, açıklanamayan erkek ve kadın infertilitesi (kısırlık, sperm sayısında azlık ya da yokluk), tekrarlayan gebelik kayıpları/düşükler, ölü doğumlar ya da açıklanamayan bebek ölümleri, IVF başarısızlığı ya da IVF öncesi değerlendirme, tekrarlayan mol gebelikler, cinsel gelişim kusurları (Androjen duyarsızlık sendromu, Konjenital adrenal hiperplazi vb.)

Nörogenetik:
Beyin malformasyonları (lizensefali, polimikrogiri, mikrosefali vb.), lökodistrofiler (kalıtsal beyaz madde hastalıkları), epilepsi (nöbetler), erken epileptik ensefalopati, Spinal musküler atrofi, kalıtsal nöropatiler (Charcot-Marie-Tooth hastalığı), bilişsel bozuklukların kalıtsal alt grupları (Alzheimer hastalığı gibi), zeka geriliği, yürüme ve konuşmada gecikme, otizm spektrumu bozukluklar, hareket bozuklukları (kalıtsal ataksiler, spastik paraplejiler, Huntington hastalığı)

Kas hastalığı genetiği: 
Duchenne/Becker kas distrofisi, Myotonik distrofi, Fasiyoskapulohumeral distrofi, doğumsal kas distrofileri ve diğer kalıtsal kas hastalıkları, konjenital myopatiler ve konjenital myastenik sendromlar.

Kardiyovasküler genetik:
Ailevi hiperkolesterolemi, kalıtsal aritmiler (uzun QT sendromu, Brugada, CPVT vb.), hipertrofik kardiyomyopatiler, idiyopatik dilate kardiyomyopati, doğumsal kapak anomalileri, kardiyak anomalilerle seyreden nadir genetik sendromlar (22q11.2 mikrodelesyon sendromu, Noonan sendromu, Williams sendromu, Costello sendromu, Turner sendromu, CHARGE sendromu, Cantu sendromu, Naxos sendromu vb.), kalıtsal aort ve diğer büyük damar hastalıkları (Marfan sendromu, Loeys-Dietz sendromu, ailevi aortik anevrizma vb.), ani ölüm aile öyküsü.
Tıbbi Genetik Anabilim Dalı klinik hizmetleri

Çocukluk çağının genetik hastalıkları
  • Sendromoloji: Doğumsal malformasyonlarla seyreden nadir genetik hastalıkların tanı ve izlemi
  • Dismorfoloji: Yüz anomalileri ile seyreden genetik hastalıklarda tanı, izlem ve genetik danışma
  • Ekstremite anomalilerinde (el, ayak, kol ve bacaklarda anomaliler) genetik tanı
  • Boy kısalığı ve büyüme-gelişme geriliğinde genetik değerlendirme, tanı ve izlem
  • Bilişsel gerilik, otizm ve epilepsi ile giden nörolojik hastalıkların genetik tanısı ve genetik danışma
  • Kalıtsal kalp hastalıklarında (aritmiler, kardiyomyopatiler vb.) genetik danışma ve genetik tanı
  • Deri bulguları ile seyreden çocukluk ve erişkin çağ genetik hastalıklarında genetik tanı
 
Gebelikte ve gebelik öncesi genetik tanı ve danışmanlık hizmetleri
  • Akraba evliliklerinde genetik danışma ve genetik tarama
  • İnfertilite ve tekrarlayan gebelik kayıplarında genetik danışma ve tanı
  • Genetik hastalıklar açısından yüksek riskli gebeliklerde genetik danışma ve genetik izlem
  • Prenatal genetik tanı, yapısal anomalileri olan gebelikler, perinatoloji konseyleri
  • Fetal & neonatal postmortem fizik muayene ve genetik tanı

Özel tanı gruplarında genetik tanı ve danışmanlık hizmetleri 
  • Kanser genetiği (kalıtsal kanserlerde genetik danışma ve genetik tetkikler)
  • Erişkin yaşın nörolojik hastalıkları
  • Çocukluk ve erişkin çağın kas hastalıkları

Genetik Hastalıklar Tanı Merkezi kapsamında laboratuvar hizmetleri

Sitogenetik ve moleküler sitogenetik tanı yöntemleri (karyotip/kromozom analizi ve FISH)
  • Kanda, abort (düşük) materyalinde, deri gibi çeşitli doku ve doku kültürlerinde
  • Prenatal tanıda kordosentez, amniyosentez ve koryon villus biyopsisi (CVS) örnek ve kültürlerinde
  • Kemik iliği doku ve kültüründe (kanser sitogenetiği)

Moleküler genetik tanı yöntemleri
  • SNP array analizi (300K)
  • Klasik moleküler tanı: Sanger dizileme, MLPA, q-PCR ile delesyon/duplikasyon analizi
  • Metilasyon analizleri, üçlü tekrar fragmentasyon analizleri
  • Yeni nesil dizi panelleri, klinik ekzom analizi
  • Tüm ekzom (WES) ve tüm genom (WGS) analizleri (yurtdışı bağlantılı)
 
Araştırma kapsamında fonksiyonel çalışmalar
  • RNA ve protein düzeyinde
  • Model organizma düzeyinde
Klinik genetik

Bölümümüzde hasta hizmetleri üç uzman hekim tarafından çocuk polikliniği içinde yerleşik muayene odamız ve kadın doğum polikliniği içinde yerleşik genetik danışma odamızda verilmektedir. Ekibimiz, bilişsel gerilik ve doğumsal malformasyonlarla seyreden nadir genetik sendromların tanısı, prenatal tanısı ve izleminde deneyimlidir. Kanser ve riskli gebelikler gibi gruplarda kişiye ya da aileye özgü genetik testlerin yapılması için hasta ve/veya ailesi genetik incelemelerin öncesi ve sonrasında detaylı genetik danışma ile bilgilendirilmekte, genetik riskleri açısından bütünlüklü olarak aydınlatılmaktadır.   

Laboratuvar genetik

Laboratuvarımızda hem prenatal hem de postnatal dönemde genetik hastalıklara tanı koymaya yönelik geniş kapsamlı genetik testler yapılmaktadır. Genetik Hastalıklar Tanı Merkezi laboratuvarımız, bu testlerin kalite standartlarına uygunluğu için akredite edilmiş, gerekli ileri teknoloji cihaz parkuru ile donatılmıştır. Laboratuvarımız klasik sitogenetik, moleküler sitogenetik ve moleküler genetik tanı için ayrı bölümlere ayrılmıştır ve her bölüm, alanında 10 yıldan fazla deneyimi olan bir klinik laboratuvar sorumlusu tarafından yönetilmektedir. Tanı testlerinin geri dönüş süresi Avrupa genelindeki büyük üniversite referans merkezleri ile aynıdır.

Sitogenetik ve moleküler sitogenetik bölümleri: Laboratuvarın sitogenetik ve moleküler sitogenetik bölümü hücre kültürü, sitogenetik analiz ve fluoresan in situ yöntemler için ayrı alanlar biçiminde düzenlenmiştir. Sitogenetik ve moleküler sitogenetik analizler, kanda, çeşitli doku ve doku kültürlerinde, ayrıca prenatal tanıda kordosentez, amniyosentez ve koryon villus biyopsisi (CVS) örnek ve kültürlerinde uygulanmaktadır. Kanser genetiğinde güncel yöntemler takip edilip uygulanmaktadır.

Moleküler genetik bölümü: Laboratuvarın moleküler genetik bölümünde, tek yönlü biçimde düzenlenmiş DNA izolasyon, PCR ve post-PCR odaları mevcuttur. Gerekli temel alt yapı cihazlarının yanı sıra, yeni nesil dizileme (NGS) teknolojileri kullanılarak yapılan çok çıktılı dizi ve mikrodizin analiz platformları (Illumina MiSeq Yeni nesil dizileme ve Illumina Iscan mikrodizin cihazları) bulunmaktadır. Moleküler genetik laboratuvarında, Sanger dizileme, MLPA ve q-PCR ile delesyon/duplikasyon analizleri gibi klasik tanı yöntemlerinin yanı sıra, metilasyon analizleri, dinamik mutasyon hastalıklarının tanı için üçlü tekrar fragmentasyon analizleri, kanser yatkınlığı, kalıtsal kalp hastalıkları ve Mendelyen kalıtılan hastalıklar gibi tanı gruplarına yönelik yeni nesil dizi panelleri rutin olarak kullanılmaktadır.
 
Merkezimiz Türkiye’de Fasiyoskapulohumeral distrofi moleküler tanısı yapan tek merkezdir ve bu yönde kullanılan Molecular Combing Sistemi laboratuvarımıza 2019 yılında entegre edilmiştir.

Biyoinformatik

Yüksek çıktılı dizi ve mikrodizin analizlerinin biyoinformatik etapları bölümümüzde gerçekleştirilmektedir. Varyantlar biyoinformatik uzmanı ve klinik genetik uzmanı tarafından birlikte değerlendirilmekte ve böylelikle tanı koyma yüzdesi artmaktadır. Bu analizler kapsamında ham verilerden dosya dönüştürülmesi, hizalanması ve analize hazır hale getirilmesi işlemleri gerçekleştirilmektedir. Bu sayede elde edilen genetik bilgi, hastalık tanısı konulmasında, resesif ve X’e bağlı kalıtılan hastalıklar için taşıyıcılık belirlenmesinde tanı amaçlı ve hastalıkla ilişkili yeni genlerin belirlenmesinde araştırma amaçlı kullanılabilmektedir.