Tarihte ilk kez Harold Ridley tarafından kullanılan göz içi lenslerin, günümüzdeki gelişkin formlarını kazanmalarına, katarakt cerrahisindeki yeniliklerin büyük katkısı olmuştur. İleri teknolojik yöntemlerle geliştirilen göz içi lensler; katarakt tedavisinin yanı sıra, “presbiyopi” ve “astigmat” gibi göz sorunlarını düzeltmek amacıyla yapılan tedavilerde kullanılmıştır.
Çok Odaklı Göz İçi Lens (Akıllı Lens) Nedir?
Çok odaklı göz içi lensler; göze cerrahi yöntemlerle implante edilebilen, net uzak görüş, gelişmiş orta mesafe görüş ve yakın net görüş sağlamak gibi, gözde yitirilmiş ya da eksik olan üç işlevi birden yerine getirebilme özelliği olan lenslerdir. Halk arasında “akıllı lens” olarak ta bilinen bu lenslerde söz edilen netlik, yakın mesafede 40 cm, orta mesafede 66 cm, uzak mesafede ise 4 metre ve üzeri olarak bilinir. Akıllı lens uygulaması; katarakt ile beraber yakın görme problemleri yaşayan kişilerin yaşam kalitelerini artırmak amacıyla, göz hastalıkları uzmanları tarafından uygulanan cerrahi bir işlemdir.
“Akıllı lens” tanımı her ne kadar akılda kolay kalan bir tabir olsada, bu işlemi yaptırmak isteyen kişilerde çoğu zaman yanlış yüksek beklentiler oluşturan, sanki tüm göz hastalıklarının çözümü olabilirmiş kanısı uyandıran bir tanımlamadır. Bu uygulamanın hekim kontrolü ile belirlenen belli bazı göz hastalıklarına veya durumlarına çözüm sunan bir uygulama olduğu unutulmamalıdır.
Çok Odaklı Göz İçi Lenslere (Akıllı Lens) Hangi Durumlarda İhtiyaç Duyulur?
Katarakt tedavisinde de kullanılan akıllı lensler, yakın için kullanılan gözlük ihtiyacına büyük oranda son verir. Monofokal lensler tek odaklı olup genellikle uzağa net görüş sağlarlarken, multifokal lensler yakın, orta ve uzak için net görüş sağlayan çok odaklı göz içi merceklerdir.
Akıllı lenslerin yaygın olarak kullanıldığı alanlardan biri de; ortalama 45 yaş sonrasında görülen yakını görememe problemi sebebiyle uygulanan “presbiyopinin” tedavisidir.
Hipermetrop, astigmat, miyop gibi görme bozukluklarının tedavilerinde “excimer lazer” uygulamalarının yanı sıra kullanılan yöntemlerden biri de yine bu multifokal (akıllı lens) göz içi lenslerdir. Göz içi lens operasyonları lazer tedavisi için uygun kornea kalınlığına sahip olmayan ya da ileri derecede göz bozukluğuna sahip hastalarda ve hekim kararıyla uygulanabilir.
“Akıllı Lens” Nasıl Çalışır?
Göz içerisindeki merceğin farklı nedenlerle görüş yetisini kaybetmesi ya da farklı fonksiyonel bozukluklara sahip olması durumunda akıllı lensler kullanılabilir. En yaygın uygulama alanı ise katarakt hastalarıdır.
Akıllı lenslerin temel çalışma prensibi şu şekilde sıralanabilir:
- Tek bir lens sayesinde farklı mesafedeki cisimler rahatlıkla algılanabilir.
- Uzak, orta ve yakın mesafelerden gelen ışıkları kırar, böylelikle retinanın tek bir alana odaklanmalarını sağlar.
- Kişilerin ihtiyaçlarına uygun biçimde mümkün olan en iyi görüşü sağlamak için ayarlanır.
- Standart kontakt lens ve gözlük ihtiyacını büyük oranda ortadan kaldırır.
“Akıllı Lens” Hangi Hastalıkların Tedavisinde Kullanılır?
Akıllı lensler katarakt ile beraber hipermetrop, miyop ve astigmat gibi görme bozukluklarına aynı anda çözüm sunan göz içi merceklerdir. Halk arasında “ömürlük lens” ya da “üç odaklı mercek” gibi isimlerle de anılabilir.
Akıllı Lens Ameliyatı Kimlere Yapılır?
Akıllı lens ameliyatları, genellikle ileri yaşlarda katarakt problemi yaşayan bireylerde tercih edilmektedir. Ancak ciddi anlamda görme sorunu olan ve diğer tedavi yöntemlerinin uygun olmadığı hastalarda daha erken yaşlarda da uygulanabilir. Bu gibi durumlarla alakalı en doğru kararı, detaylı muayenesinin sonucunda göz hekimi hasta ile konuşarak verebilir.
Akıllı Lens Ameliyatı Kimlere Yapılmaz?
Görme bozukluğu yaşayan kişilere ameliyat hakkında bilgi vermeden önce, genel sağlık durumu analizi yapılmalı ve kişinin görme sisteminin tüm ayrıntıları incelenmelidir. Akıllı lens ameliyatı için özellikle şu kişiler uygun olmayabilir:
- Göz tembelliği sebebiyle şaşılığı olanlar
- İleri sarı nokta hastalığına sahip kişiler
- Diyabet hastalığına bağlı retina hasarı olan kişiler
- Kornea şeklinin ileri derecede bozuk olması
- Kontrol edilemeyen göz tansiyonu olanlar
Akıllı Lenslerin Avantajları Nelerdir?
Göz içi mercekler; çok odaklı tasarıma bağlı olarak yakın-orta ve uzak mesafeli olarak adlandırılabilen odaklama özelliğine sahip lenslerdir. Ortalama 10 dakika süren açık lens ameliyatı, dikişsiz uygulanabilen ve kişilerin göz problemlerine çözüm bulabilen yöntemler arasındadır.
Akıllı merceğin çok odaklı tasarımı sebebiyle istenen mesafe, gözlük ya da lens kullanmadan görülebilir. Katarakt ameliyatı sırasında takılan bu lensler bir kere uygulanır ve gözde tekrar katarakt problemi oluşmaz, göz numaraları büyü oranda aynı kalır, ilerlemez.
Ameliyatla göz içine yerleştirilen mercekler, ömür boyu göz içinde kalır.
Katarakt veya akıllı lens ameliyatı öncesi nelere dikkat edilmeli?
Ancak, akıllı lens uygulamalarının katarakt ile beraber olsun veya olmasın bir cerrahi tedavi olduğu unutulmamalıdır. Her cerrahi tedavi gibi çok düşük oranda da olsa komplikasyon riski içerirler. Bu riskler açısından hekimler bireyleri mutlaka bilgilendirmelidirler. Dolayısı ile bireylerin ameliyat ihtiyacı göz hekimi ve hasta arasında detaylıca tartışılmalı ve ona göre belirlenmelidir, gereksiz işlemlerden mutlaka kaçınılmalıdır.
Akıllı Lens Ameliyatı için Hangi Bölüme Gidilmelidir?
Akıllı lens ameliyatı için kişiler sağlık kuruluşlarının “Göz Sağlığı ve Hastalıkları” bölümlerine danışabilir, uzman hekimlerle görüşebilirler.
“Bu yazı Prof. Dr. Murat Hasanreisoğlu tarafından hazırlanmıştır/onaylanmıştır.”