Kolon Nedir?
Kolon, kalın bağırsak demektir. Kalın bağırsak sindirim sisteminin ince bağırsaktan sonra gelen son kısmıdır. Yaklaşık uzunluğu 1,5-2 metredir.
Kolon Kanseri Belirtileri Nelerdir?
- Dışkılama alışkanlıklarınızda değişiklikler.
- İshal veya kabızlık dönemleri veya dışkınızın şeklinde değişiklikler.
- Makattan kan gelmesi veya dışkınızda kan bulunması.
- Karın ağrısı, kramplar ve gaz, karında şişlik
- Tüm dışkınızı boşaltamama hissi
- Yorgunluk ve halsizlik
- Kilo kaybı
- İştahsızlık
- Başka bir nedenle yapılan değerlendirmede demir eksikliği anemisi saptanması
Yukarıda sayılan belirtilerin dışında özellikle kolon kanserinin erken evrelerinde bazı hastalarda hiç belirti bulunmayabilir. Bahsedilen belirtiler kanserin yerine, boyutuna, diğer dokulara ilerleyip ilerlememesine göre değişkenlik göstermektedir.
Kolon Kanseri Nedenleri Nelerdir?
- Kolon kanserlerin çoğunun sebebi doktorlar tarafından bilinmemektedir. Çeşitli risk faktörleri tanımlanmıştır.
- Genel olarak, kolonda bulunan sağlıklı hücrelerin genetik özelliklerinde (DNA) değişiklikler (mutasyonlar) meydana gelir. Hücrelerin DNA’sı hücrelerin görevini belirlemektedir. Sağlıklı hücreler düzgün olarak büyümekte ve bölünmektedirler (çoğalmaktadırlar). Ancak hücrenin DNA’sında zarar meydana gelmesi sonucu hücrenin kansere yatkın hale gelmesiyle hücreler ihtiyaç olmaması halinde bile bölünmeye başlamaktadırlar. Bu hücrelerin birikmesiyle tümör (kanser) oluşmaktadır.
- Zamanla bu kanser hücreleri komşu normal dokulara saldırarak onları işgal ederek yok etmektedir. Kanser hücreleri kan ve lenf damarları yoluyla vücudun çeşitli yerlerine giderek metastaz yapmaktadırlar.
Kolon Kanseri için Risk Faktörleri Nelerdir?
- Sigara tüketimi: Sigara tüketen insanlarda kolon kanseri riski artmaktadır.
- İleri yaş: Kolon kanserine her yaşta rastlanabilmektedir. Ancak kolon kanseri hastalarının çoğu 50 yaşının üzerindedir. Son yıllarda 50 yaşın altındaki insanlarda kolon kanseri görülme sıklığı artmaktadır.
- Daha önce kolon kanserine yakalanan hastalarda ve kolon polipi olan hastalarda kolon kanseri görülme sıklığı artmıştır.
- Ülseratif kolit ve Crohn Hastalığı gibi kronik iltihabi bağırsak hastalıkları (inflamatuvar bağırsak hastalıkları) kolon kanseri görülme sıklığını arttırmaktadır.
- Kalıtımsal sendromlar kolon kanseri riskini arttırmaktadır. Soyunuzdaki bazı genetik mutasyonlar nesiller boyunca ilerleyerek kolon kanseri riskinizi belirgin oranda arttırabilmektedir. Familyal adenomatöz polipozis (FAP) ve Lynch sendromu gibi sendromlar en sık rastlanılan kalıtımsal kolon kanseri nedenleridir.
- Ailenizde kolon kanseri olması kolon kanserine yakalanma riskinizi arttırmaktadır. Kan bağınız olan bir akrabanızda kolon kanseri olması sizin de riskinizi arttırmaktadır. Kolon kanseri olan akrabalarınızın sayısının artması da bu riski arttırmaktadır.
- Liften fakir yağdan zengin beslenme tarzı kolon kanseri riskini arttırmaktadır. Yapılan bazı çalışmalar kırmızı et ve işlenmiş etten zengin diyet tüketen kişilerde kolon kanseri riskinin arttığını göstermiştir.
- Sedanter (Hareketsiz) yaşam tarzı: Fizik aktivitesi az olan insanlarda kolon kanseri görülme sıklığı artmaktadır.
- Diyabet (Şeker Hastalığı): Diyabet ve insülin rezistansının kolon kanseri riskini arttırdığı gösterilmiştir.
- Obezite: Obez insanların kolon kanserine yakalanma sıklığı ve kolon kanserine yakalanmaları durumunda ölme riskleri normal kilodaki insanlara göre artmıştır.
- Alkol tüketimi: Fazla alkol kullanımının kolon kanseri riskini arttırdığı bilinmektedir.
- Radyoterapi: Başka kanserlerin (Over, lenfoma) tedavisi nedeniyle karın bölgesine uygulanan radyoterapi, kolon kanseri riskini arttırmaktadır.
Kolon Kanseri Nedir?
Kolonun yani kalın bağırsağın kanserlerine kolon kanseri denilmektedir. Amerika Birleşik Devletleri’nin en sık görülen üçüncü kanseridir. Kansere bağlı ölüm sıralamasında üçüncü sırada yer almaktadır. Erkeklerde kadınlara oranla daha sık görülmektedir.
Kolon Kanseri Tanısı Nasıl Koyulur?
- Tıbbi öykü ve fizik muayene bulguları
- Kolonoskopi: Kolonoskopi, ucunda ışıklı bir kamera içeren uzun bükülebilir kablodan oluşan cihazla yapılmaktadır. Bu kablonun diğer ucu monitöre bağlanarak anal bölgeden itibaren tüm kalın bağırsağınızı inceleme imkânı verir. Şüpheli bir bölge görülmesi durumunda biyopsi imkânı olduğu gibi polip görüldüğünde kablo içerisinden ilerletilen aletler yardımıyla temizlenme imkânı vermektedir.
- Görüntüleme Tetkikleri (Bilgisayarlı Tomografi (BT), Magnetik Rezonans Görüntüleme (MR), Ultrasonografi (USG): Karın içerisinde kitle varlığını gösterebilmektedirler. Kitle saptanması durumunda kolonoskopi ile bulunduğu yer belirlenecek ve biyopsi ile kanser tanısı koyulacaktır. Ayrıca bu testler, kanser tanısı konan hastalarda, kanserin evresini anlamak için kullanılmaktadır.
- Tarama: Hiçbir belirti ve semptom olmaksızın tamamen sağlıklı insanlarda dahi tarama önerilmektedir. Bu tarama programlarında kanserleşme ihtimali olan kolon polipi veya kolon kanseri aranmaktadır. Kolon kanserinde mümkün olduğunca erken evrede yakalama imkanı veren tarama programı sayesinde tamamen kanserden kurtulma ihtimali artmaktadır. Tarama sayesinde kolon kanserinden ölüm riskinin azaldığı gösterilmiştir. Tarama genellikle normal riski olan hastalarda 50 yaşında önerilmektedir. Aile öyküsü, farklı kanser öyküleri, daha önce polip öyküsü gibi artmış riski olan hasta gruplarında daha erken yaşta önerilmektedir. Birden çok tarama yöntemi mevcut olmakla birlikte kolonoskopi eş zamanlı poliplere müdahale imkânı verdiği için ön plana çıkmaktadır. Size uygun seçeneği doktorunuzla görüşerek belirlemeniz gerekmektedir.
- Laboratuvar Testleri: Kan testleri ile kolon kanseri tespit etme imkânı bulunmamaktadır ancak doktorunuz gerekli testleri isteyerek muhtemel ipuçlarını arayabilir. Kolon kanseri hücreleri tarafından üretilen karsinoembriyonik antijen (CEA) gibi bazı kan testleri bulunmaktadır ancak bunlar bazı başka durumlarda da artabildiğinden teşhiste kullanılmaz. Sıklıkla tedaviye yanıtın değerlendirilmesinde veya hastalığın gidişatının belirlenmesinde kullanılır.
Kolon kanseri Evreleri Nelerdir?
Kolon kanserinin dört evresi bulunmaktadır.
- Evre 0: (Karsinoma in situ) Kolon duvarının için yüzünü oluşturan mukozada anormal hücrelerin görülmesidir. Bu hücrelerin kansere dönüşerek komşu dokulara invazyon gösterme ihtimali bulunmaktadır.
- Evre I: Kolon kanseri mukozada oluşmuş ve submukoza denilen mukozadan sonraki tabakaya veya kolon duvarının kas tabakasına yayılmıştır.
- Evre II: Kanser kolon duvarındaki kas tabakasını geçip kolon duvarının en dış katmanı olan serozaya ulaşmıştır. Ancak henüz lenf nodlarına ulaşmamıştır.
- Evre III: Kanser kolon duvarındaki tutuluma ek olarak lenf nodlarına sıçramıştır ancak henüz uzaktaki organlara sıçramamıştır.
- Evre IV: Kanser komşu olmayan uzak organlara sıçramıştır.
Kolon kanseri tedavi edilebilir mi?
Her insan farklıdır ve bünyesi tedaviye farklı yanıt verir. Vakit kaybetmeksizin ve uygun tedavi ile kolon kanserine karşı tedavi ihtimali umut vericidir. Kolon kanserinde yaşam beklentisi, tespit edildiği evre ve hastanın tedaviye yanıtına göre değişmektedir. Kolon kanseri teşhisi aldıktan sonra hastalığın seyri birden çok faktöre bağlı olarak değişmektedir.
a) Kanserin evresi: En kritik faktördür. Kolon kanserin teşhis edildiği andaki evresi durumun ciddiyetinin anlaşılmasında en büyük etmendir. Erken evre kanserlerin seyri, ileri evre kanserlere göre daha iyidir.
b) Lenf nodu tutulumu: Lenfatik sistem, lenf nodlarını lenf damarları vasıtasıyla birbirine bağlayan bir dolaşım sistemidir. Bağışıklık sistemine, vücuda yabancı maddelere karşı savaşma konusunda yardım etmektedir. Daha çok lenf nodu tutulumunda hastalığın tekrar etme ihtimali artmaktadır. Lenfatik sistem tutulumunda genelde kemoterapi gerekmektedir.
c) Uzak organ tutulumu: İlerlemiş kolon kanseri; akciğer, karaciğer gibi organlara yayılabilmektedir. Böyle durumlarda kanserin daha çok yayılmasını engellemek için ek kemoterapi veya radyoterapi gerekebilmektedir.
d) Cerrahinin kalitesi: Kolorektal cerrahi konusunda uzman ve yetkin bir cerrah tarafından ameliyat edilmek çok önemlidir. Kolon kanseri olan birçok insan şu an normal bir hayat yaşamaktadır. Bugün mümkün olan birçok tedavi seçenekleri ve kombinasyonlar oldukça iyi sonuçlar vermektedir. Bunun yanında şansı arttırabilmek adına birçok tedaviyi kombine olarak (cerrahi, radyoterapi, kemoterapi, immunoterapi vb) almak gerekebilmektedir. Bu süreçte doktorunuza, sağlığınızda olan değişimleri iletmeyi unutmayın, bu sayede ek girişimler konusunda (ilave tedavi veya tetkik, tedavi değişikliği vb) onu aydınlatmış olacaksınız.
Kolon kanseri Tedavisi Nasıl Yapılır?
- Ameliyat: Kolon kanserinin esas tedavisi ameliyatla kanser olan kalın bağırsağın uygun sınırlar ile ve bu bağırsağa ait lenf nodlarının çıkarılmasıdır. Vücudunuzda kanserli doku bırakılmaması hedeflenmektedir.
- Erken evre kanserlerin tedavisinde endoskopik tedaviler bulunmaktadır. Endoskopik tedaviye uygun olmayan evre 1 hastalar ile birlikte tüm evre 2 ve 3 hastalar ameliyat ile tedavi edilir. Evre 3 hastalarda ameliyat sonrası kemoterapi tedavisi uygulanır.
- Evre 4 hastalıkta uygun kemoterapi tedavisi sonrasında cerrahi tedavi de uygulanabilmektedir. Bu hastalarda karaciğer, akciğer ve kalın bağırsak ameliyatları uygun durumlarda eş zamanlı cerrahi ( Kombine cerrahi) uygulanabilmektedir
- Ameliyat teknikleri olarak iki tür ameliyat tekniği bulunmaktadır. Bu iki teknikten bir tanesi açık cerrahi teknik, diğeri ise kapalı – minimal invaziv tekniktir. Kapalı teknikte iki ameliyat grubu bulunmaktadır. Bunlar laparoskopik ve robotik cerrahi olup bu iki teknik bu konuda eğitim almış cerrahlar tarafından gerçekleştirilmektedir.
- Teknolojik gelişmeler cerrahi alanda yeni bir çağ başlatmış olup laparoskopik ve robotik cerrahi tekniklerin kullanımı ile küçük kesilerden büyük cerrahilerin gerçekleştirilmesine izin vermiştir.
- Laparoskopik ve robotik cerrahi ile yapılan ameliyatlar sonucunda daha az travma ile daha az kanama
- Ameliyat öncesinde yapılan görüntüleme tetkiklerinde kanserin uzaktaki organlara sıçradığı fark edilirse ameliyat öncesi hastalığı küçültmek için tedaviye kemoterapi ile başlanılabilmektedir.
- Kemoterapi: Genel olarak kanser hücrelerini öldüren ilaçları ifade eder. Enjeksiyon, damardan bir kateter yoluyla veya port yoluyla veya ağızdan hap olarak verilebilir. Her ilaç belirli bir kansere veya kanser grubuna karşı savaşır ve belirli doz ve programda verilir. Kanser hücrelerinin lenf bezlerine veya diğer organlara yayıldığı ilerlemiş kolon kanseri hastaları için önerilebildiği gibi ameliyata hazırlık olarak da verilebilir. Kemoterapi öncelikli verilebileceği gibi ameliyat sonrasına da planlanabilir. Kolon kanserlerinde ameliyat öncesi verilen kemoterapi, tümörün çevre dokuya lokal olarak yayılması veya karaciğer veya akciğer gibi uzak organlara metastaz saptanması durumunda planlanmaktadır. Böyle durumlarda cerrahi kanseri ortadan kaldıramazken kemoterapi tümörleri küçülterek cerrahiye imkan sağlayabilir, semptomları hafifletebilir ve beklenen ömrü uzatabilmektedir. Kolon kanseri ameliyatla çıkarıldıktan sonra evreye göre ameliyat sonrası kemoterapi verilmektedir. Ameliyatla kanda veya lenf sisteminde gezen tüm kanser hücreleri temizlenememektedir. Kemoterapi bu hücrelere yönelik olarak verilmektedir.
- Radyoterapi: Erken evre kolon kanserinde radyoterapi kullanılmamaktadır. İleri evre kanserlerde, kemiğe sıçrama, karaciğere sıçrama durumlarında radyoterapide tedaviye yardımcı olarak kullanılabilmektedir.
- Akıllı İlaçlar (İmmünoterapi): Akıllı ilaçlar hedefe yönelik tedaviler kolon kanserindeki bazı özel molekülleri hedefleyerek tedavide kullanılabilmektedir.
Kolon kanseri Ameliyatı Olan Hasta Nelere Dikkat Etmelidir?
Ameliyat sürecinden sonra eve gidildiğinde günlük sıvı ve kalori alımınıza dikkat etmeniz gerekmektedir. Vücudunuzun ihtiyacı olan suyu tüketmek ve gerekli kaloriyi almak için bir takip listesi oluşturmak uygun olacaktır. Sizi takip eden hekiminizin yönlendireceği bir diyetisyenle seçenekleri görüşerek liste oluşturabilirsiniz. Hareketli olmak mümkünse düzenli egzersiz yapmak ve uyku saatinize dikkat etmek iyileşme sürecinizi hızlandıracaktır. Karın ağrısı, dışkılayamama (stoma çalışmaması), idrarın az veya koyu olması, ateş gibi semptomlar olması durumunda acile başvurmanız gerektiği akılda tutulmalıdır.
Hastalar ameliyat sonrası beş yıl poliklinik ziyaretleri ve yakın takiple izlenmektedir.
Kolon kanserinden kurtulmak mümkün müdür?
Bunun cevabı hekimlerce de net olarak söylenemese de sindirim sistemi kanserleri içinde en iyi tedavi seçenekleri ve sonuçları olan kanser türü kalın bağırsak – kolon kanseridir.