Rektum Kanseri Belirtileri (Semptomları) Nelerdir?
- Dışkılama alışkanlıklarınızda değişiklikler
- İshal veya kabızlık dönemleri veya dışkınızın şeklinde değişiklikler
- Makattan kan gelmesi veya dışkınızda kan bulunması.
- Karın ağrısı, kramplar ve gaz, karında şişlik
- Tüm dışkınızı boşaltamama hissi
- Yorgunluk ve halsizlik
- Kilo kaybı
- İştahsızlık
Yukarıda sayılan belirtilerin dışında özellikle rektum kanserinin erken evrelerinde bazı hastalarda hiç semptom bulunmayabilir. Bahsedilen belirtiler kanserin yerine, boyutuna, diğer dokulara ilerleyip ilerlememesine göre değişkenlik göstermektedir.
Rektum Kanseri Nedenleri Nelerdir?
- Rektum kanserinin çoğunun sebebi doktorlar tarafından bilinmemektedir. Çeşitli risk faktörleri tanımlanmıştır.
- Genel olarak, rektumda bulunan sağlıklı hücrelerin genetik özelliklerinde (DNA) değişiklikler (mutasyonlar) meydana gelir. Hücrelerin DNA’sı hücrelerin görevini belirlemektedir. Sağlıklı hücreler düzgün olarak büyümekte ve bölünmektedirler (çoğalmaktadırlar). Ancak hücrenin DNA’sında zarar meydana gelmesi sonucu hücrenin kansere yatkın hale gelmesiyle hücreler ihtiyaç olmaması halinde bile bölünmeye başlamaktadır. Bu hücrelerin birikmesiyle tümör (kanser) oluşmaktadır.
- Zamanla bu kanser hücreleri komşu normal dokulara saldırarak onları işgal ve yok etmektedir. Kanser hücreleri, kan ve lenf damarları yoluyla vücudun çeşitli yerlerine giderek metastaz yapmaktadırlar.
Rektum Kanseri Nedir?
Rektumun kanserlerine rektum kanseri denilmektedir.
Rektum Kanseri Tanısı Nasıl Koyulur?
Tıbbi öykü ve fizik muayene bulguları
- Kolonoskopi: Kolonoskopi, ucunda ışıklı bir kamera içeren uzun bükülebilir kablodan oluşan cihazla yapılmaktadır. Bu kablonun diğer ucu monitöre bağlanarak anal bölgeden itibaren tüm kalın bağırsağınızı inceleme imkânı verir. Şüpheli bir bölge görülmesi durumunda biyopsi imkânı olduğu gibi polip görüldüğünde kablo içerisinden ilerletilen aletler yardımıyla temizlenme imkanı vermektedir.
- Görüntüleme Tetkikleri (Bilgisayarlı Tomografi (BT), Magnetik Rezonans Görüntüleme (MR), Ultrasonografi (USG): Rektum kanserinde görüntüleme tetkikleri kanser tanısı konan hastalarda, kanserin evresini anlamak için kullanılmaktadır.
- Tarama: Hiçbir belirti ve semptom olmaksızın tamamen sağlıklı insanlarda dahi tarama önerilmektedir. Bu tarama programlarında kanserleşme ihtimali olan rektum polipi veya rektum kanseri aranmaktadır. Rektum kanserini mümkün olduğunca erken evrede yakalama imkanı veren tarama programı sayesinde tamamen kanserden kurtulma ihtimali artmaktadır. Tarama sayesinde rektum kanserinden ölüm riskinin azaldığı gösterilmiştir. Tarama genellikle normal riski olan hastalarda 50 yaşında önerilmektedir. Aile öyküsü, farklı kanser öyküleri, daha önce polip öyküsü gibi artmış riski olan hasta gruplarında daha erken yaşta önerilmektedir. Birden çok tarama yöntemi mevcut olmakla birlikte kolonoskopi eş zamanlı poliplere müdahale imkanı verdiği için ön plana çıkmaktadır. Size uygun seçeneği doktorunuzla görüşerek belirlemeniz gerekmektedir.
- Laboratuvar Testleri: Kan testleri ile rektum kanseri tespit etme imkânı bulunmamaktadır ancak doktorunuz gerekli testleri isteyerek muhtemel ipuçlarını arayabilir. Rektum kanseri hücreleri tarafından üretilen karsinoembriyonik antijen (CEA) gibi bazı kan testleri bulunmaktadır ancak bunlar bazı başka durumlarda da artabildiğinden teşhiste kullanılmaz. Sıklıkla tedaviye yanıtın değerlendirilmesinde veya hastalığın gidişatının belirlenmesinde kullanılır.
Rektum Nedir?
Kalın bağırsakta kolon sonrası rektum adı verilen yaklaşık 16 cm uzunluğunda, makat (anüs) öncesi depo (hazne) görevi gören kalın bağırsağa benzeyen kısımdır.
Risk Faktörleri Nelerdir?
- Sigara tüketimi: Sigara tüketen insanlarda rektum kanseri riski artmaktadır.
- İleri yaş: Rektum kanserine her yaşta rastlanabilmektedir. Ancak rektum kanseri hastalarının çoğu 50 yaşının üzerindedir. Son yıllarda 50 yaşın altındaki insanlarda rektum kanseri görülme sıklığı artmaktadır.
- Daha önce rektum kanserine yakalanan hastalarda ve rektum polipi olan hastalarda rektum kanseri görülme sıklığı artmıştır.
- Ülseratif kolit ve Crohn Hastalığı gibi kronik iltihabi bağırsak hastalıkları (inflamatuvar bağırsak hastalıkları) rektum kanseri görülme sıklığını arttırmaktadır.
- Kalıtımsal sendromlar rektum kanseri riskini arttırmaktadır. Soyunuzdaki bazı genetik mutasyonlar nesiller boyunca ilerleyerek rektum kanseri riskinizi belirgin oranda arttırabilmektedir. Familyal adenomatöz polipozis (FAP) ve Lynch sendromu gibi sendromlar en sık rastlanılan kalıtımsal rektum kanseri nedenleridir.
- Ailenizde rektum kanseri olması kolon kanserine yakalanma riskinizi arttırmaktadır. Kan bağınız olan bir akrabanızda rektum kanseri olması sizin de riskinizi arttırmaktadır. Rektum kanseri olan akrabalarınızın sayısının artması da bu riski arttırmaktadır.
- Liften fakir yağdan zengin beslenme tarzı rektum kanseri riskini arttırmaktadır. Yapılan bazı çalışmalar kırmızı etten ve işlenmiş etten zengin diyet tüketen kişilerde rektum kanseri riskinin arttığını göstermiştir.
- Sedanter (Hareketsiz) yaşam tarzı: Fizik aktivitesi az olan insanlarda rektum kanseri görülme sıklığı artmaktadır.
- Diyabet (Şeker Hastalığı): Diyabet ve insülin rezistansının rektum kanseri riskini arttığı gösterilmiştir.
- Obezite: Obez insanların rektum kanserine yakalanma sıklığı ve rektum kanserine yakalanmaları durumunda ölme riskleri normal kilodaki insanlara göre artmıştır.
- Alkol tüketimi: Fazla alkol kullanımının rektum kanseri riskini arttırdığı bilinmektedir.
- Radyoterapi: Başka kanserlerin (Over, lenfoma) tedavisi nedeniyle karın bölgesine uygulanan radyoterapi, rektum kanserine riskini arttırmaktadır.
Rektum Kanseri Evreleri Nelerdir?
Rektum kanserinin dört evresi bulunmaktadır.
- Evre 0: (Karsinoma in situ) Rektum duvarının için yüzünü oluşturan mukozada anormal hücrelerinin görülmesidir. Bu hücreler kansere dönüşerek komşu dokulara invazyon gösterme ihtimali bulunmaktadır.
- Evre I: Rektum kanseri mukozada oluşmuş ve submukoza denilen mukozadan sonraki tabakaya veya rektum duvarının kas tabakasına yayılmıştır.
- Evre II: Kanser rektum duvarındaki kas tabakasını geçip kolon duvarının en dış katmanı olan serozaya ulaşmıştır. Ancak henüz lenf nodlarına ulaşmamıştır.
- Evre III: Kanser rektum duvarındaki tutuluma ek olarak lenf nodlarına sıçramıştır ancak henüz uzaktaki organlara sıçramamıştır.
- Evre IV: Kanser komşu olmayan uzak organlara sıçramıştır.
Rektum kanseri tedavi edilebilir mi?
Her insan farklıdır ve bünyesi tedaviye farklı yanıt verir. Vakit kaybetmeksizin ve uygun tedavi ile rektum kanserinin tedavi ihtimali umut vericidir. Rektum kanserinin survisi tespit edildiği evre ve hastanın tedaviye yanıtına göre değişmektedir. Rektum kanseri teşhisi aldıktan sonra hastalığın prognozu birden çok faktöre bağlı olarak değişmektedir.
a) Kanserin evresi: En kritik faktördür. Rektum kanserinin teşhis edildiği andaki evresi, durumun ciddiyetinin anlaşılmasında en büyük etmendir. Erken evre kanserler (Evre 0, 1, 2) vücutta lenf nodları veya diğer organlara sıçramamış kanserlerdir. Evre arttıkça hastalığa bağlı survi düşmektedir.
b) Lenf nodu tutulumu: Lenfatik sistem, lenf nodlarını lenf damarları vasıtasıyla birbirine bağlayan bir dolaşım sistemidir. Bağışıklık sistemine vücuda yabancı maddelere karşı savaşma konusunda yardım etmektedir. Daha çok lenf nodu tutulumunda hastalığın tekrar etme ihtimali artmaktadır. Lenfatik sistem tutulumunda genelde kemoterapi gerekmektedir.
c) Uzak organ tutulumu: İlerlemiş rektum kanseri; akciğer, karaciğer gibi organlara yayılabilmektedir. Böyle durumlarda kanserin daha çok yayılmasını engellemek için ek kemoterapi veya radyoterapi gerekebilmektedir.
d) Cerrahinin kalitesi: Kolorektal cerrahi konusunda uzman ve yetkin bir cerrah tarafından ameliyat edilmek çok önemlidir.
Rektum kanseri olan birçok insan şu an normal bir hayat yaşamaktadır. Bugün mümkün olan birçok tedavi seçenekleri ve kombinasyonlar oldukça iyi sonuçlar vermektedir. Bunun yanında şansı arttırabilmek adına birçok tedaviyi kombine olarak (cerrahi, radyoterapi, kemoterapi, immunoterapi vb) almak gerekebilmektedir. Bu süreçte doktorunuza, sağlığınızda olan değişimleri iletmeyi unutmayın, bu sayede ek girişimler konusunda (ilave tedavi veya tetkik, tedavi değişikliği vb) onu aydınlatmış olacaksınız.
Rektum Kanseri Tedavisi Nasıl Yapılır?
- Ameliyat: Rektum kanserinin esas tedavisi, ameliyatla kanser olan rektumun uygun sınırlar ile lenf nodlarıyla çıkarılmasıdır. Vücudunuzda kanserli doku bırakılmaması hedeflenmektedir. Rektum kanserinde, kanser makata yakınsa, çevredeki lenf nodlarına sıçradıysa makatı korumak ve tümörü küçültmek için ameliyat öncesinde kemoterapi ve radyoterapi uygulanmaktadır. Ameliyat öncesinde yapılan görüntüleme tetkiklerinde kanserin uzaktaki organlara sıçradığı fark edilirse ameliyat öncesi hastalığı küçültmek için tedaviye kemoterapi ile başlanılabilmektedir.
- Stoma: Stoma ince veya kalın bağırsağın hastanın cildine ağızlaştırılmasıdır. Hastanın dışkısının bu açıklıktan bir torbaya gelmesi sağlanmaktadır. Rektum kanseri hastalarında geçici veya kalıcı stomalar oluşturulabilmektedir. Hastalık ve ameliyat sonrası süreçte uygun olması durumunda bu stomalar kapatılabilmektedir.
- Kemoterapi: Genel olarak kanser hücrelerini öldüren ilaçları ifade eder. Enjeksiyon, damardan bir kateter yoluyla veya port yoluyla veya ağızdan hap olarak verilebilir. Her ilaç belirli bir kansere veya kanser grubuna karşı savaşır ve belirli doz ve programda verilir. Kanser hücrelerinin lenf bezlerine veya diğer organlara yayıldığı ilerlemiş rektum kanseri hastaları için önerilebildiği gibi ameliyata hazırlık olarak da verilebilir. Kemoterapi öncelikli verilebileceği gibi ameliyat sonrasına da planlanabilir. Günümüzde rektum kanserinde ameliyat öncesi yapılan radyoterapi ve kemoterapi sayesinde bazı seçilmiş hastalarda kanser tamamen kaybolabilmektedir. Bu hastalarda “Ameliyatsız Takip” seçeneği gündeme gelmektedir. Ameliyatsız takip seçeneğine, multidisipliner tümör konseyinde tartışılarak karar verilmektedir. Rektum kanseri tanısı sırasında Evre IV kanser saptanırsa tedaviye kemoterapi ile başlanmakta, kemoterapiye verilecek cevap sonrası hastanın evresi tekrar değerlendirilmektedir. Rektum kanseri ameliyatla çıkarıldıktan sonra evreye göre ameliyat sonrası kemoterapi de verilebilmektedir.
- Radyoterapi: Lokal ileri rektum kanserinde, tedavide radyoterapi yer almaktadır. Kemoterapi ile birlikte verilen radyoterapi sonrasında hastaların evresi tekrar değerlendirilmekte, bazı hastalara ameliyat, tümörü tamamen kaybolan hastalara tümör konseyinde değerlendirilerek ameliyatsız izlem seçeneği sunulmaktadır.
- Akıllı İlaçlar (İmmünoterapi): Hedefe yönelik tedaviler kolon kanserindeki bazı özel molekülleri hedefleyerek tedavide kullanılabilmektedir.
Rektum Kanseri Ameliyatı Olan Hasta Nelere Dikkat Etmelidir?
Ameliyat sürecinden sonra eve gidildiğinde günlük sıvı ve kalori alımınıza dikkat etmeniz gerekmektedir. Vücudunuzun ihtiyacı olan suyu tüketmek ve gerekli kaloriyi almak için bir takip listesi oluşturmak uygun olacaktır. Sizi takip eden hekiminizin yönlendireceği bir diyetisyenle seçenekleri görüşerek liste oluşturabilirsiniz. Hareketli olmak mümkünse düzenli egzersiz yapmak ve uyku saatinize dikkat etmek iyileşme sürecinizi hızlandıracaktır. Karın ağrısı, dışkılayamama (stoma çalışmaması), idrarın az veya koyu olması, ateş gibi semptomlar olması durumunda acile başvurmanız gerektiği akılda tutulmalıdır.
Hastalar ameliyat sonrası beş yıl poliklinik ziyaretleri ve yakın takiple izlenmektedir. Takipler ilk iki yıl üç ayda bir, sonraki üç yıl altı ayda bir yapılmaktadır. Beşinci yıldan sonra hastalarda yıllık takip uygulanmaktadır.