Skolyoz Nedir?

Omurga, kafatasından başlayıp, kuyruksokumuna kadar inen ve beden ağırlığının üçte ikisini taşıyan bir köprü gibidir. Omurganın yapısal bir sorunu olan Skolyoz; omurganın bir bölümünün orta hattan 10 dereceden fazla olacak şekilde sağa ya da sol tarafa doğru eğilmesidir. Skolyoz, sadece tek boyutlu bir açısal eğrilik olarak tanımlanmaz, vücudu önden ve yandan yani üç boyutta etkileyen bir kemiksel ve yapısal bozukluktur.

Skolyoz Türleri Nelerdir?

Doğumsal (Konjenital) Skolyoz 

Anne karnındaki fetüsün gelişimi sırasında ortaya çıkan omurga anomalilerine bağlı bir skolyoz türüdür. Konjenital skolyoz, doğumu takip eden ilk yıllarda hızlı bir ilerleme gösterebilir. Bu yüzden küçük yaşlarda cerrahi tedavi gerekebilir.
 

İdyopatik (Sebebi Belli Olmayan) Skolyoz

Skolyoz türleri arasında en sık rastlanan grubu oluşturur. Günümüzde sebebi henüz tam olarak aydınlatılamayan ‘adölesan idyopatik’ skolyoz, 10-18 yaş arasında görülür. Bu gruptaki hastaların omurgalarında ‘S’ veya ‘C’ şeklinde yana doğru eğilme gözlemlenir.
 

Nöromusküler Skolyoz

Beyin, omurilik ve kas hastalıklarından kaynaklanan omurga eğriliğidir. Serebral palsi (cp), polio (çocuk felci), meningomiyelosel, musküler distrofi ve tethered kord sendromunda görülebilir. Nöromusküler skolyoz olgularında eğriliğin daha fazla ilerleme riski söz konusudur. Özellikle, yürüme yeteneği olmayan hastalarda, eğrilikte ilerleme ve gövdenin dengesizliği daha da belirgindir.

Skolyoz Belirtileri Nelerdir?

  • Omurganın sağa ya da sol tarafa doğru eğriliği
  • Sırtta veya belde çıkıntı oluşması
  • Göğüs kafesi bölgesinde simetrinin bozulması
  • Bir omuzun (sağ-sol) öne doğru ilerlemesi
  • Omuz ve kalçaların simetrik durmaması

Skolyoz Nasıl Anlaşılır?

Skolyozu anlamak için çocuğun sırtı çıplak olarak öne doğru eğildiğinde, omurgasının düz bir hat üzerinde olup olmadığı kontrol edilir. Skolyoz varsa, sırtta veya belde çıkıntılı bir yükseklik göze çarpar.

Skolyozun belirtileri şöyle sıralanabilir: Omuzlardan birinin diğerine göre yüksek olması, kalçanın sağa ya da sola doğru kayması veya kalçanın bir tarafta yüksek durması ve kürek kemiklerinin sırtta simetrik durmaması.

Skolyoz Genetik midir?

Genetik yatkınlık önemli olsa bile bu durum skolyozun gelişiminde etkili tek neden değildir. Diğer taraftan ailede skolyoz hastası varsa, çocukların özellikle hızlı büyüme dönemlerinde dikkatle gözlenmeleri ve mümkünse bir omurga cerrahı tarafından değerlendirilmesi önemlidir.

Skolyoz Tedavisi Nasıl Yapılır?

Tedavi, hastanın yaşına ve skolyozun ilerleme risklerine göre planlanır.

Skolyoz görülen hastaların çoğunda eğrilik belli bir derecede durur ve hastanın hayatını herhangi bir şekilde olumsuz yönde etkilemez. Bir kısmındaysa özellikle ergenlik çağındaki hızlı boy uzamasından da etkilenerek ilerler ve tedavi gerektirir. Eken dönemde eğriliğin görüldüğü ve ilerleyerek ciddi bir boyuta ulaşacağı düşünülen skolyoz hastalarında, bu ilerlemeyi engellemek ya da yavaşlatmak için genellikle korse kullanılır. Korse kullanımı, skolyoz görülen çocukların yaklaşık üçte birinde gerçekten etkin olabilir.

Eğrilik kritik dereceyi aştığında hem ilerlemeyi engellemek hem de deformiteyi düzeltmek amacıyla cerrahi tedaviye başvurulur. Bel eğrilikleri 35-40 dereceyi, sırt eğrilikleri ise 45-50 dereceyi aşan hastalarda cerrahi tedavi önerilir.
 

Skolyoz Egzersizleri Nelerdir?

Skolyoz egzersizleri, her birey için ayrı ayrı değerlendirilmelidir. Öncelikle hastanın etkilenen vücut kısmı ve omurga hareketleri analiz edilmelidir. Eğriliğin yeri ve açısının belirlenmesinin ardından uygun egzersiz programı planlanmalıdır.
 Skolyozda kullanılan egzersizler şöyle sıralanabilir: Omurga kontrolünü sağlamak için postür egzersizleri (stabilizasyon egzersizleri), omurga esnekliğini artırıcı egzersizler (germe egzersizleri), yana ağırlık aktarımı egzersizleri ve solunum egzersizleri.

Son yıllarda skolyozda üç boyutlu egzersiz kavramı (Her üç düzlemde de – sağ/sol, üst/alt, ön/arka-  omurganın düzeltilmesine yönelik fizyoterapi egzersizleri), fonksiyonel ve farklı yaklaşımlarla birleştirilerek gelişmektedir. Schroth, Dobomed, SEAS, FITS (Functional İndividual Therapy of Scoliosis), Method Lyonnaise gibi programların hedefleri çoğunlukla aynıdır: Deformasyonlu omurgayı kontrol etmek, kısalmış kasları uzatmak ve zayıf segmentleri desteklemek.

Skolyoz tedavisinde yüzme, pilates ve yoga sporlarının olumlu etkisinin olduğu bilinmekle birlikte bu konuda yeterli bilimsel kanıt yoktur. Skolyozlu bireyin yaşı, eğriliğinin tipi, yeri ve derecesine bağlı olarak omurga hareketliliğini artırmak ve korumak amacıyla sportif hareketler önerilebilir.