Akne (Sivilce) Nedir?
Akne, en yaygın cilt sorunlarından biridir. Akne genellikle yüz, sırt ve göğüs bölgelerinde meydana gelir. Cilt yüzeyinde bulunan kıl köklerinin ve yağ bezlerinin tıkanması ve bu tıkanan kanallar içinde bakterilerin fazla üremesi ve iltihap oluşturması sonucu oluşur. Sivilce, ergenlik dönemindeki gençlerin %85’inde görülür. Genellikle ergenlik döneminde başlar, bazı durumlarda 30'lu ve 40'lı yaşlara kadar sürebilir ya da bu nadiren bu yaşlarda başlayabilir.
Dermatoloji bölümünden doktorumuz
Dr. Sümeyre Seda Ertekin tarafından incelenip onaylanan bilgilendirici yazımızda, Akne (Sivilce) hakkında detaylı bilgi edinebilirsiniz.
Akne (Sivilce) Neden Oluşur?
Sivilce oluşumu, fazla sebum üretimi veya ölü deri hücrelerinin folikülleri tıkaması sonucu gerçekleşir. Yetişkin akne vakalarının %80’inden fazlası kadınlarda görülür. Birçok yetişkin akne vakasının, kadınların hormon düzeylerindeki değişiklikler nedeniyle gerçekleştiği düşünülür. Hormonlar, ilaçlar ve karbonhidrat açısından zengin gıdalar, akne reaksiyonunu tetiklenebilir. Sivilce oluşumuna en sık sebep olan faktörler aşağıdaki gibidir:
- Bazı ilaçlar
- Bir tür hormonun aşırı aktivitesi (androjenler)
- Cildin fazla yağ üretmesi
- Sivilce sıkma, tahriş
- Sigara kullanımı
- Hormon seviyesindeki değişiklikler
- Ergenlik dönemi
- Adet döngüsü
- Hamilelik
- Doğum kontrol hapları
- Stres
Sivilce Tipleri Nelerdir?
Tüm sivilceler aynı değildir ve bu nedenle her sivilce türünün tedavi edilme şekli farklıdır. Sivilceler renklerine, boyutlarına, şekillerine ve şiddetlerine kategorilere ayrılır.
- Siyah Noktalar (Açık Komedonlar): Sebum denilen yağın cilt yüzeyinde toplanması ve oksijenle temas etmesi sonucu ortaya çıkan siyah noktalar, genel olarak yüzün T bölgesinde ve yağlı cilde sahip olan kişilerde görülür. Hormonal değişimlerle tetiklenebilirler.
- Beyaz Noktalar (Kapalı Komedonlar): Kapalı komedonlar, genellikle "beyaz başlı sivilce" veya "beyaz nokta" olarak da adlandırılır ve cildin yüzeyine açılmayan bir tür komedondur. Ciltteki gözenekler yağ ve ölü cilt hücreleri ile tıkanır. Cildin yüzeyinde beyaz bir nokta olarak görülürler. Bu tıkanma, bakterilerin büyümesi için ideal bir ortam oluşturur ve bir enfeksiyona neden olabilir.
- Papüller: Cilt yüzeyinin üzerinde oluşan küçük, sert, şiş ve kırmızı renkteki bu lezyonlar, genellikle 1 cm'den daha küçük çaptadır ve sivilce, alerjik reaksiyonlar, enfeksiyonlar veya diğer cilt hastalıklarının sonucu olarak ortaya çıkar.
- Püstüller: Cildin yüzeyinde oluşan, içi genellikle irin veya ölü beyaz kan hücreleri ile dolu olan küçük kabarcıklardır. Genellikle akne, çıban, folikülit (kıl folikülü iltihabı) ve bazı cilt enfeksiyonları gibi durumlarla ilişkilidirler.
- Nodüller ve Kistler: Genellikle ciddi akne durumlarında görülen nodüller ve kistler, cildin alt katmanlarında iltihaplı yumrular şeklinde belirir.
Akne (Sivilce) Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Sivilce tedavisinin amacı, ciltteki iltihaplanmayı azaltmak ve yeni sivilce oluşumunu engellemektir. Tedavi seçenekleri genellikle sivilcenin ciddiyetine ve tipine bağlıdır:
- Topikal Retinoidler: A vitamini türevi olan retinoidler, cilt hücrelerinin büyüme ve ölüm sürecini düzenleyerek gözeneklerin tıkanmasını önler, sebum (yağ) üretimini kontrol eder.
- Antibiyotikler: Topikal veya oral antibiyotikler, iltihaplanmayı azaltır ve sivilceye neden olan bakterileri öldürür.
- Benzoil Peroksit: Bu topikal tedavi türü; ölü cilt hücrelerini temizler, iltihaplanmayı azaltır ve akne yapıcı bakterilerin büyümesini engeller.
- Hormonal Tedaviler: Özellikle hormonal değişikliklerden kaynaklanan akne durumlarında, oral kontraseptifler veya diğer hormonal ilaçlar etkili olabilir. Bu tedaviler genellikle yağ üretimini azaltır ve hormon seviyelerini düzenler.
- Fototerapi: Genellikle ağır akne durumlarında uygulanan ışık tedavisi, ciltteki iltihaplanmayı azaltır ve akne oluşturan bakterileri öldürür.
- Lazer Tedavisi: Lazer ve diğer ışık terapileri, ciltteki yağ bezlerini küçültmeyi ve iltihaplanmayı azaltmayı hedefler. Bu tedaviler klinik ortamlarda gerçekleştirilir ve çoğunlukla ağır akne durumlarında kullanılır.
- Kimyasal Peelingler: Daha hafif akne durumlarında uygulanan kimyasal peelingler, cilt yüzeyindeki ölü cilt hücrelerini soyarak gözeneklerin tıkanmasını önlemeye çalışır.
- Akne Cerrahisi veya Drenaj: Genellikle ağır akne durumlarında kullanılan bir tedavi seçeneğidir. Bu prosedürler, ciltteki iltihaplı veya irinli akne lezyonlarını temizlemek için kullanılır.
Her akne tedavisi kişiye özel olmalı ve belirli bir kişinin cilt tipi, akne durumu ve yaşam tarzı gibi faktörlere dayanmalıdır. Bu nedenle, herhangi bir akne tedavisi başlatmadan önce bir dermatolog veya sağlık hizmetleri profesyoneli ile görüşmek önemlidir.
Sivilce Sonrası Lekeler Neden Oluşur?
Sivilce sonrası lekeler genellikle post-inflamatuar hiperpigmentasyon (PIH) olarak adlandırılır. PIH, cildin inflamasyon veya hasar gördükten sonra melanin üretimini artırdığı bir durumdur. Sivilce veya akne, ciltte inflamasyona neden olur ve bu da melanin üretimini artırır. Bu artış, etkilenen bölgede koyu renkli lekelere neden olabilir.
Sivilce sonrası lekeler özellikle sivilcenin sıkılması veya aşırı derecede irrite olması durumunda daha yaygın hale gelebilir.
Sivilce Lekeleri Nasıl Geçer?
Cilt tipine ve tonuna bağlı olarak, bu lekeler birkaç aydan birkaç yıla kadar sürebilir. Ancak belirli cilt bakım ürünleri ve tedaviler (retinoidler, kimyasal peelingler ve lazer tedavisi) bu lekelerin görünümünü azaltabilir ve cilt tonunu eşitleyebilir. Cilt bakım ürünlerini ve tedavilerini seçerken bir dermatoloji uzmanının rehberliği önemlidir. En sık uygulanan leke tedavisi uygulamaları aşağıdaki şekildedir:
- Lazer tedavisi
- Kimyasal peeling işlemleri
- Leke mezoterapisi
Sivilceli Cilt Bakımı Nasıl Yapılmalıdır?
Doğru cilt bakımı kişiye özeldir çünkü herkesin cildi farklıdır. Belirli bir tedavi veya ürün sizin için işe yaramıyorsa, bir dermatoloji uzmanına başvurmayı ihmal etmemelisiniz. Ayrıca herhangi bir cilt bakım rutinine başlamadan önce, özellikle reçeteli ürünler kullanmayı düşünüyorsanız mutlaka bir uzmana danışmalısınız. Aşağıdaki uygulamalar sivilce tedavisinde ya da sivilce oluşumunu önlemede etkili olabilir:
Düzenli Temizlik: Cildi günde iki kez ve terledikten sonra nazikçe yıkayın. Ancak çok sık yıkamak cildi kurutabilir ve daha fazla yağ üretimine neden olabilir.
Yağsız Ürün Kullanımı: Sivilceli cilt genellikle hassastır, bu nedenle nazik ve yağsız ürünler kullanılmalıdır. Yağ içeren ürünler gözenekleri tıkayabilir ve daha fazla sivilce oluşumuna neden olabilir.
Eksfoliasyon: Haftada bir veya iki kez cilde nazikçe peeling yapın. Bu, ölü cilt hücrelerini çıkarır, cildin daha temiz ve parlak görünmesine yardımcı olur.
Akne Ürünleri: Salisilik asit, benzoil peroksit veya retinoid gibi akneyle savaşan bileşenler içeren ürünler kullanabilirsiniz. Bu ürünler genellikle sivilcelerin iyileşmesini hızlandırır ve yeni sivilce oluşumunu önler.
Nemlendirme: Sivilce tedavileri cildi kurutabilir, bu yüzden her gün bir nemlendirici kullanmak önemlidir. Yağsız bir nemlendirici seçin ve cildinizi her temizlediğinizde uygulayın.
Güneş Koruma: Güneşin zararlı UV ışınları ciltte daha fazla hasara neden olabilir. Bu nedenle, geniş spektrumlu bir güneş kremi kullanmak oldukça önemlidir.
Sağlıklı Beslenme ve Yaşam Tarzı: Düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme, yeterli uyku ve stresin yönetilmesi genel cilt sağlığını ve aknenin kontrolünü de destekler.
Sivilce Tedavisi için Hangi Bölüme Gidilmelidir?
Güneş yanığı şikayeti için kişiler sağlık kuruluşlarının
“Dermatoloji” bölümlerine danışabilir, uzman hekimlerle görüşebilirler.