Yazan / Onaylayan : Ayşe Yıldız

Şaşılık, gözlerin aynı yönde hizalanmaması sebebiyle, bir nesneye aynı anda bakamama durumudur. Şaşılık hastalarında görme keskinliği tam olsa da odaklanma problemi vardır. Halk arasında bilinen bir diğer adı “çapraz gözler” olan şaşılık; göz tembelliği olarak bilinen “ambliyopi” veya diğer görmeyi tehdit eden hastalıklarla ilişkili olabilir.

Göz Kayması (Şaşılık) Nedir?

Çoğu şaşılık hali, göz hareketinin nöromüsküler kontrolünün anormalliğinin sonucu olarak ortaya çıkar. Her iki gözün aynı noktaya odaklanması için altı farklı kas gözleri çevreler ve takım olarak çalışır, ancak şaşılık olan kişide bu kaslar birlikte çalışamaz. Çocuklarda beyin, zayıf gözden gelen görüntüyü görmezden gelmeyi öğrenebilir yani sorun kas gücü ile değil, kas kontrolü ve öğrenme ile ilgili olabilir.
 
Şaşılık tedavi edilmezse beynin ihmal ettiği göz iyi göremeyebilir. Bu görme kaybına ambliyopi denir. Ambliyopi için başka bir tanımlama da "tembel göz" dür. Şaşılık olan çocukların çoğunda şaşılığın nedeni bilinmemektedir. Bu vakaların yarısından fazlasında şaşılık doğumda veya doğumdan kısa bir süre sonra ortaya çıkabilir.
 

Yetişkin Şaşılığı Nedir?

 
Yetişkin şaşılık, gözlerinizin düzgün bir şekilde hizalanmaması ve farklı yönlere işaret etmesidir. Bir göz dümdüz ileriye bakarken diğer göz içeri, dışarı, yukarı veya aşağı dönüyor olabilir. Yanlış hizalama bir gözden diğerine geçebilir. Şaşılık görmeyi etkiler, çünkü doğru görmek için her iki gözün birlikte aynı noktaya odaklaması gerekir.
Yetişkinlerde gelişen şaşılığa neden olabilecek bazı etkenler şunlardır:
  • Botülizm (Gıda Zehirlenmesi)
  • Diyabet (sonradan kazanılan felçli şaşılık olarak bilinen bir duruma neden olur)
  • Egzoftalmik Guatr
  • Guillain- Barre Sendromu
  • Kabuklu Deniz Hayvanı Zehirlenmesi
  • Felç
  • Travmatik Beyin Hasarı
  • Daha önce yaşanılan bir göz hastalığından dolayı kaynaklanan görme kaybı
 

Şaşılık Ölçümü Nedir?

 
Ölçümler, şaşılığın cerrahi ve tıbbi tedavisine rehberlik etmeye yardımcı olur. Hastanın yaşı, uyum düzeyi ve görme derecesi, hangi yöntemin en doğru ve uygulanabilir olduğunu belirler.
Şaşılık şu yöntemlerle tespit edilebilir:
  • Işığın gözlere yansıması
  • Prizmalarla örtme testi
  • Özel gözlükler
  • Sinoptofor cihazı

Şaşılık Belirtileri Nelerdir?

Yetişkinlerde; çocukluktan kalan şaşılıktan kaynaklanan yanlış hizalanma olabileceği gibi, yetişkinlikte başlayan şaşılık da görülebilir. Şaşılık hali çocukluktan beri mevcut olsa da gözlerdeki kayma ileri zamanlarda aniden fark edilebilir. Yetişkinlikte aniden ortaya çıkan göz kayması durumlarında, hemen hemen tüm hastalar çift görmeden şikâyet ederler. Yetişkinlerde gelişen yeni şaşılık problemi; tiroid göz hastalığı, felç veya tümörler dahil olmak üzere birçok farklı hastalıktan kaynaklanabilir. Bazen yaşlanma; gözü çevreleyen yumuşak doku da şaşılığa neden olan bir değişikliğe yol açabilir.
 

Çocuklarda Şaşılık Belirtileri Nelerdir?

 
Doğum sonrası 6. aydan sonra çocuğunuzun gözlerinin aynı anda farklı yönlere baktığını ya da bir nesneye bakarken bir gözünü kapattığını, başını eğdiğini fark ediyorsanız şaşılıktan şüphelenebilirsiniz. Bir yaşına kadar çocuklarda şaşılığa benzer göz kaymaları görülebilir, tıp dilinde “psödostrabismus” olarak bilinen bu duruma; geniş ve düz burunlu çocuklarda rastlanır.  

 

Travma Sonuçlu Şaşılık Belirtileri Nelerdir?

 
Yaşanan fiziksel bir travma sonrası ortaya çıkan şaşılığın başlıca sebepleri şunlardır:
 
  • Göz hareketinin kontrolünü bozan beyin hasarı
  • Göz hareketini kontrolünü sağlayan sinirlerin hasar görmesi
  • Göz yuvasına travma nedeniyle doğrudan veya ikincil olarak göz kaslarının zarar görmesi

Şaşılık Türleri Nelerdir?

Şaşılığın en yaygın türleri şunlardır:
 
  • İnfantil ezotropya, bir bebeğin veya küçük çocuğun gözlerinin içe dönük olması durumudur.
  • Akomodatif ezotropya, 2 yaş üstü çocuklarda en sık görülen şaşılık türüdür. Yakın veya uzak bir nesneye odaklanırken bir gözün içe (buruna doğru) dönmesi durumudur.  
  • Ekzotropya, uzaktaki bir cisme bakarken bir gözün dışa doğru (burundan uzağa) dönmesi durumudur.

Şaşılık Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Kalıcı veya geçici olarak yaşanabilen şaşılık tedavisi öncesi hekimin yapacağı tetkikler tedavi yöntemini belirler. Ancak yaygın olarak görülen şaşılık tedavileri şunlardır:
 
  • Çocuklarda şaşılık tedavisinin ilk aşaması; uzman hekim tarafından reçetelendirilen gözlük kullanımıdır.
  • Devamında hekim uygun ve gerekli görürse; ambliyopi veya göz tembelliği tedavisi uygulanabilir. Bu tedavide; sağlıklı olan gözün üzerine bir bant yapıştırılıp bu gözün kullanılması engellenir. Bu yöntemle, kişinin zayıf gözü daha yoğun kullanması ve görme yetisini geliştirmesi amaçlanır.
  • Çocuklar bant veya gözlük takmayı reddedebilir. Ebeveynlerin bu noktada sabırla çocuklarını bu yöntemi uygulamaya alıştırması beklenir.
  • Uygulanan tüm bu yöntemlerin ardından gözlerin hareketlerinde gelişim gözlenmiyorsa, hekim kararıyla göz kaslarına müdahele edilerek şaşılık ameliyatı yapılabilir.
  • Hafif şaşılığı olan yetişkinler genelde gözlük kullanımına yönlendirilir. Yetişkinlerde hekim tarafından verilen göz kası egzersizlerinin düzenli uygulanması çok önemlidir.

 

Şaşılık Ameliyatı Nedir?

 
Şaşılık ameliyatı ile, göz kasları gevşetilir veya sıkılaştırılır, bu yolla gözlerin hizalanması ve senkron hareket amaçlanır.

 

Işık Yansıması Testi Nedir?

 
Hirschberg testi olarak adlandırılan en basit ışık yansıma testi, hastanın yüzünden yaklaşık 60 cm uzakta tutulan bir ışık noktasına bakmasıyla uygulanır. Işık refleksleri her iki gözbebeğinde de aynı noktada bulunuyorsa, refleksler simetriktir ve gözler düzdür. Göz bebeklerinde ışık refleksleri sırasında asimetri tespit edilirse, kişide şaşılık olabilir. Hirschberg testi sonucunda, ışık refleksinin merkezden uzaklığı tespit edilerek, şaşılığın evresi belirlenir.

Şaşılık Tedavisi İçin Hangi Bölüme Gidilir?

Şaşılık konusunda tedavi olmak için şaşılık cerrahisi ile ilgilenen bir göz hekimine başvurulmalıdır.



“Bu yazı Prof. Dr. Ayşe Yıldız tarafından hazırlanmıştır/onaylanmıştır.”